Patates Nasıl Yetiştirilir ?
Patates yetiştiriciliğinde belirleyici faktörlerin başında toprak ve iklim koşulları gelir. Toprak koşullarının ve iklim koşullarının patates çeşidinin istediği aralıklarda olması gerekir. Genel olarak, patates tarımı yapılabilmesi için dikim döneminde toprak sıcaklığı 8-10°C olması; dikim sonrası gece sıcaklığının 10°C altına düşmemesi, gündüz sıcaklığının 30°C üstüne çıkmaması beklenir. Bu optimum koşulları sağlayan bölgeler, patates tarımı yapılması için uygun görülür. Fakat, iklim değişikliği ile birlikte tarım koşulları da değişmekte; bu yüzden “ıslah” tarımın geleceğinde önemli bir yer tutmaktadır.
Niçin pişirme yöntemine uygun patates çeşidi tercih etmeliyiz?
Öncelikle sağlık; ardından gastronomi ve damak tadına uygun seçimler yapmak her zaman tatmin edicidir. Kızartmada, yüksek kuru maddeli ve düşük indirgen şeker içeriğine sahip çeşitler tercih edilir. Düşük kuru maddesi olan çeşitler kızartıldığında çok fazla yağ çeker ve kızartmada genellikle aranan özellik olan kıtırlığı vermez. Yüksek şeker içeren çeşitler ise kızartıldığında akrilamid oluşumu sıklıkla görülen ve tüketimi tavsiye edilmeyen bir durumdur.Düşük kuru maddeli çeşitler, haşlandığında kabuklarında çatlama yapmaz ve dağılmazlar. Dolayısı ile yumru, besin değerini olabildiğince kendi içinde tutar; haşlama suyuna aktarılan besin değeri kaybı en aza indirgenir. Düşük kuru maddeli çeşitler, haşlandığında damakta dağılır ve hoş bir tadım duygusu bırakırlar. Fırınlanan patateste büyük oranda su kaybı olur ve genellikle yüksek kuru maddeli çeşitlerde unlu, damakta dağılan bir yapı kalır. Ancak, damak tadı ve fırında pişirme alışkanlığınıza göre yüksek ya da düşük kuru maddeli çeşitleri tercih edebilirsiniz.
Patates Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz ?
Buraya cevabı yazın Yeşillenen ve filizlenen patatesin tercih edilmesi tavsiye edilmez. Patateste yeşillenmeye neden olan madde solanin’dir ve toksik etkiye sahiptir (Yüksek miktarda tüketilmedikçe zehirlenme vakası genellikle karşılaşılan bir durum değildir.). Filizlenen patates ise enerjisini filizleri büyütmeye yöneltir; bu durum yumrunun besin değerini azaltabilir. Yumru şekli, kabuk görüntüsü, kabuk rengi ve et rengi görsel çeşit özellikleri arasındadır; besin değerine dair direk yargıya ulaştıran özellikler olduğu söylenemez. Ancak, bazı bitki hastalıklarının semptomları görsel olarak tespit edilebilinir; güvenilir üreticiler kusurlu kabul edilen bu patatesleri piyasaya sunmaz.
Tohum Seçiminde Önemli Olan Nedir ?
Her şeyden önce sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Patates, %80 oranında su içeriğine sahip vejetatif bir aksam olduğundan virüsleri, bakteriyel ve mantari hastalıkları bünyesinde yıldan yıla aktarabilir. Sertifikasız tohumlukların hastalık riskleri bilinemez. Sertifikasız tohum kullanılması durumlarında verimde düşüklük, maddi zarar ve en önemlisi de karantinaya tabi hastalıkların topraklarımıza bulaşma riski ile karşılaşabilirsiniz. Bir diğer önemli husus da toprak ve iklim yapınıza, ve aynı zamanda kullanım alanına (yemeklik, cips, parmak patates vb.) yönelik uygun çeşit seçimidir.
Tek yıllık bir kültür bitkisi olan patates yumrularında; nişasta halinde karbon hidrat, protein, vitaminler ve Fe gibi önemli besin maddelerini içeren patates, insanlar tarafından doğrudan mutfaklarda tüketildiği gibi işlenerek değişik şekillerde ( cips, parmak patates vs.) tüketilmektedir. Ayrıca ekmek ununa % 3-5 oranında patates unu karıştırıldığında, ekmeklerin lezzetini artırmakta ve bayatlamayı geciktirmektedir. Yüksek oranda nişasta içeren çeşitler endüstride (nişasta,alkol vs.) olarak ve bir kısmı da hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir.Patates nişastası, salam ve sosis yapımında oldukça yaygın kullanılmaktadır.Patates, insan besini olarak Avrupa ve Amerika ülkelerinde çok fazla tüketilmektedir.Temel gıda maddesi olarak ülkemizde buğday ne kadar önemli ise Avrupa ülkelerinde de patates o derece önemlidir. Patates bir çapa bitkisidir. Kendisinden sonra ekilecek bitkiye temiz ve havalanmış bir toprak bırakmaktadır. Kışları ılık geçen Akdeniz ikliminin etkisi altında kalan kıyı bölgelerinde patates kış mevsiminde turfanda olarak yetişebilmekte ve dekardan oldukça yüksek yumru verimi alınabilmektedir. Bu bölgelerde kışları boş bırakılan araziler değerlendirildiğinden, ülke ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. Dünyada kişi başına patates tüketimi yıllık ortalama 32.6 kg olmuştur. Bu miktar Letonya’da 143,0 kg, Polonya’da 132,1 kg iken, Ülkemizde kişi başına patates tüketimi yıllık 60,7 kg olmuştur.
Dikim zamanı; Patates ilkbaharın son donlarından sonra toprak sıcaklığı 8-10 ºC yi bulduğunda dikilmelidir. Dikim zamanı bölgelere göre değişmektedir. Yazlık patates dikimleri, nisan-mayıs aylarında yapılmaktadır.Turfanda patates dikimleri ise; kıyı bölgelerimizde 15 aralık-15 ocak tarihleri arasında yapılmaktadır. Ülkemizde patates dikimi en erken Akdeniz bölgesinde yapılmakta (Aralık-Ocak), burayı İzmir-Aydın (Ocak-Şubat), Bursa-İnegöl (Mart), Bolu-Adapazarı (Mart-Nisan), Niğde-Nevşehir (Nisan-Mayıs) ve Erzurum-Kars (Mayıs) bölgeleri izlemektedir.
Dikim Sıklığı ve Tohumluk Miktarı; Tohumluk üretiminde ve turfanda patates yetiştiriciliğinde dikim (70×25-30), normal patates tarımında ise nispeten; daha seyrek dikim öngörülmektedir (70×30-35 cm). Dikim sıklığının belirlenmesinde kullanılacak tohumluk yumrunun iriliği göz önünde bulundurulmalıdır.
Dikim Derinliği; Toprak yapısı, dikim zamanı, yumru iriliği, hastalık durumu, toprak rutubeti ve yumrunun fizyolojik yaşına göre değişmekle birlikte genelde dikim derinliği 12-18 cm arasında değişmektedir.
