Patates Hastalıkları

● Hastalığı oluşturan toprakta yaşayan bir bakteridir. Patates yetiştirilen tüm alanlarda bulunur. Genel olarak kumlu, tınlı ve alkali topraklarda yaşar.

● Bu hastalıktan dolayı patates bitkisinin toprak üstündeki gövde ve yapraklarında herhangi bir belirti görülmez. Hastalık yumrularda ilk belirti olarak küçük yuvarlak lekeler halinde ortaya çıkar. Bu lekecikler yumruyla birlikte büyüyerek renkleri koyulaşır. Bu lekelerin olduğu yerdeki kabuğu ince bir şekilde kesersek, altta saman sarısı bir renk oluştuğu görülür. Yumrudaki farklı görünüşlerine göre; yüzeysel, derin ve kabarık uyuz şeklinde ayrılır.

● Yüzeysel uyuz, açık kahverengi veya pas rengi, mantarımsı, pütürlü, ağ benzeri bir görünüştedir.

● Kabarık uyuzda ise, yumru üzerinde kabarık, pürüzlü, kaba ve mantarımsı oluşumlar meydana gelir.

● Derin uyuzda çukur veya yarıklar halinde girintiler oluşur.

● Uyuz hastalığı yumruların görünüşünü bozarak patatesin pazar değerini düşürür. PATATES ADİ UYUZ HASTALIĞI MÜCADELE YÖNTEMLERİ Kültürel Önlemler

● Temiz ve sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.

● Eğer toprak bu hastalıkla bulaşıksa, hastalığa dayanıklı patates çeşitleri tercih edilmelidir.

● Hastalıklı ve şüpheli yumrular ayıklanmalı ve tohumluk olarak kullanılmamalıdır.

● Ağır bulaşık topraklarda buğday, arpa gibi bitkilerle ekim nöbeti uygulanmalıdır.

● Çiftlik gübresi yerine birkaç yıl kimyasal gübrelerle birlikte yeşil gübreler (örneğin fiğ ) kullanılmalıdır.

● Sık ve aşırı sulama yerine boğaz doldurmadan 15 gün sonra birer hafta ara ile 6 sulama yapılmalıdır. Kimyasal Mücadele

● Tohum ilaçlamasında ilaç kuru olarak tohumlukla iyice karıştırılır.

• Üründe %40’lara varan verim kaybına yol açar. Genel belirtileri, yapraklarda oluşturduğu mozaik ve beneklenmelerdir.

• Bu virüs, bazı çeşitlerde yapraklarda klorotikleşmeye (renk açılmaları) ve bazılarında ise normalden daha koyu renk oluşumuna neden olabilmektedir.

• Bulaşık bitkilerin yaprak kenarları dalgalı görünür; yapraklar parlak ve hafifçe kıvrık olur. Gövdeleri ise dışa doğru eğilir. Yumrularda ise genelde belirti görülmez. PATATES A VIRÜSÜ KONUKÇULARI

• Patates PATATES A VIRÜSÜ MÜCADELE YÖNTEMLERİ

• Tohumluk sertifikasyon programlarının uygulandığı, virüs hastalıklarından ari tohumluk kullanılmalıdır.

• Vektör ve temas yoluyla bulaşmayı engellemek için, üretim için vektörlerden uzak yerler tercih edilmeli ve vektörlerle doğrudan mücadele edilmelidir.

• Patates yumruları kesilmeden dikilmelidir. Eğer kesilmesi gerekiyorsa, yumruyu keserken bıçaklar Hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir.

• Patates tarlalarının içindeki ve etrafındaki virüs konukçusu olabilecek yabancı otlar temizlenmelidir.

• Dayanıklı ya da tolerant çeşitler tercih edilmelidir.

• Tarla kontrollerinde 4-5 yapraklı dönemden itibaren incelemeler yapılarak, virüs belirtisi gösteren veya bulaşık olduğundan şüphe edilen bitkiler sökülerek tarladan uzaklaştırılmalıdır.

• Yaprak biti bu virüs hastalığının vektörüdür. PVY yaprak biti vektörleriyle bütün dünyaya yayılmıştır. Virüs, yaprak bitlerinin yanı sıra yaprakların birbiri ile teması ve yaralanmayla da mekanik olarak taşınabilmektedir.

• Bulaşık tohumluk patatesler virüsün esas bulaşma kaynağıdır

• PVY ve PVX ile beraber enfeksiyon yaptıklarında yaprakta kıvırcıklaşma ve damar nekrozu daha şiddetlidir. PATATES ÇIZGI VIRÜSÜ HASTALIĞIN BELİRTİLERİ

• Hastalık, düzensiz mozaik ve koyu lekeler şeklinde görülür. Hastalığın ileri safhalarında tepe yapraklarında kıvırcıklaşma oluşur. Yaprak kırçıllı olur, dokunulduğunda kolaylıkla sapa bağlı yerden kopar. Alt yapraklar ise, nekrotikleşip gövdeye yapışır. Büyümede gerileme olduğu gibi, yumru bağlama da azalmaktadır.

• İlk belirtiler, hasta yumrudan meydana gelen bitkide mozaik ve kıvırcıklaşma şeklinde kendini gösterir. Daha sonra yaprak alt damarları boyunca meydana gelen kahverengileşme yerini siyah çizgi görünümüne bırakır. Bazı çeşitlerde ise, yapraklarda nekrotik lekeler ve benekler oluşturur. Bitkilerde bodurlaşma meydana gelir.

• Yıl içindeki geç enfeksiyonlar yapraklarda belirti oluşturmaz. Ancak virüs yumrulara yerleşir. Bulaşık yumrulardan kaynaklanan enfeksiyonlarda, bitkilerde mozaik, beneklenme ve nekroz oluşur. PATATES ÇIZGI VIRÜSÜ KONUKÇULARI

• Tütün, domates, biber ve patates.

• Hastalık etmeni bir bakteridir ve karantinaya tabidir. En önemli yayılma yolu enfekteli tohumluk patatesler, bulaşık konteynırlar, ekipmanlar ve depolardır.

• Belirtiler genellikle vejetasyon döneminin sonlarında ortaya çıkar.. Solgunluk en alttaki yapraklardan başlar. Bitkinin tamamında ya da sapın sadece bir tarafında görülebilir. Yaprakların kenarları içeri ve yukarı doğru kıvrılır. Yapraklarda önce donuk açık yeşil renk, sonra grimsi yeşil rast gele bir beneklenme, sararma ve son olarak kahverengi nekrotik alanlar oluşur.

• Enfekteli saplar enine kesildiklerinde, iletim dokusunda renk değişikliği belirgin değildir.

• Yumrular enine kesildiğinde iletim demeti etrafında dar, şeffaf (cam gibi), krem-sarı renkli alanlar görülür. Daha sonra bu alanlarda kahverengi renk değişikliği oluşur.

• Daha ileri evrelerde renk değiştiren bölge yumuşar. • Bu yumrular sıkıldıklarında dış doku kolaylıkla iç dokudan ayrılır ve kremimsi, peynir gibi, kokusuz bakteriyel akıntı ortaya çıkar.

• Hastalık ilerledikçe gözlerin etrafında kırmızımsı kahverengi lekeler görülür.

• Yumru kabuğunda çökük alanlar ve çatlaklar oluşur.

• Hem hassas hem de tolerant çeşitlerde orta şiddetteki enfeksiyonlar, yumrularda latent enfeksiyonlara sebep olmaktadır. Latent enfeksiyonları tespit etmek ancak laboratuar analizleri ile mümkündür.

• Yumru belirtileri Ralstonia solanacearum (Patateste bakteriyel kahverengi çürüklük hastalığı) tarafından oluşturulan belirtilerle karıştırılabilir. PATATES HALKA ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞIN GÖRÜLDÜĞÜ BİTKİLER

• Patates PATATES HALKA ÇÜRÜKLÜĞÜ MÜCADELE YÖNTEMLERİ Kültürel Önlemler

• Hastalığı oluşturan bakteri karantinaya tabidir. Bu nedenle hastalığın görüldüğü tarlalarda patates dikimine 3 yıl süreyle izin verilmemelidir. Bu süre içerisinde tarla kendi gelen (kendiliğinden yetişen) patates bitkileri yönünden kontrol edilmeli ve bunlar sökülüp imha edilmelidir.

• En önemli mücadele metodu hastalıktan ari, sertifikalı tohumluk yumruların kullanılmasıdır.

• Patates tohumlukları kesilmeden dikilmelidir.

• Patates üretiminde kullanılan her türlü alet, ekipman ve depolar ile nakilde kullanılan tüm araçlar çamaşır suyuyla yüzeyleri en az 10 dakika süreyle temas edecek şekilde dezenfekte edilmelidir.

• Patates çuvalları ve paketlemede kullanılan diğer materyaller bir defa kullanılmalıdır. PATATES HALKA ÇÜRÜKLÜĞÜ KİMYASAL MÜCADELE

• Etkin ve ekonomik bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur.

• İlk belirtiler yaprakta küçük, soluk yeşil veya sarımsı lekeler halinde görülür.

• Hastalığın ilerlemesiyle lekelerin olduğu kısımlar kahverengileşir ve doku ölür. Uygun koşullarda tüm bitkiye yayılır.

• Tarlada başlangıçta ocaklar halinde birkaç bitkide görülür, orantılı nemin %80 ve sıcaklığın 19–22°C’de tüm tarlaya ve etraftaki tarlalara yayılır.

• Yumrularda yüzeysel kuru çürüklük şeklinde, düzensiz eflatun ile siyah renk arasında sert lekeler belirir. Hastalık yumru etine doğru ilerler. PATATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞIN GÖRÜLDÜĞÜ BİTKİLER

• Hastalık patates ve domateste görülür. PATATES MİLDİYÖSÜ MÜCADELE YÖNTEMLERİ Kültürel Önlemler

• Temiz ve Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.

• Hastalıklı bitki artıkları ve yumrular tarladan uzaklaştırılmalı

• Patates tarımı çiğ tutmayan güneye bakan yerlerde yapılmalıdır PATATES MİLDİYÖSÜ KİMYASAL MÜCADELE

• Hastalığın her yıl görüldüğü yerlerde ve büyük zarar yaptığı üretim alanlarında hastalık belirtileri görülmeden, günlük ortalama sıcaklığın16 °C veya en düşük sıcaklığın 10°C’yi bulmasıyla ilaçlamaya başlanmalıdır.

• Hastalığın her yıl görülmediği alanlarda ise çevrede ya da tarlada ilk belirtiler görülür görülmez ilaçlamaya başlanmalıdır.

• Hastalık, kökler hariç tüm toprak altı kısımlarda ortaya çıkmaktadır.

• Gövdenin toprakla birleştiği yerler (kök boğazı), yumrunun bitki ile bağlantı noktaları (stolonlar) ve yumrular enfeksiyon yerleridir. Bu yerlerdeki hastalıklı alanların anormal büyümesi sonucu urlar oluşur.

• Urlar morfolojik olarak karnabahara benzeyen hiperplastik doku şeklinde gelişen biçimsiz, tomurcuklanmış yapıdadır. Boyutları toplu iğne başı büyüklüğünden yumruk büyüklüğüne kadar olabilir. Tipik bir ur başlangıçta beyazdır, kabaca elips şeklinde, ancak yapı olarak genellikle katı olmayıp, yumuşak ve etli, pürüzlü, yapıdadır. Yumrudan kolaylıkla kopabilmektedir.

• Şiddetli bulaşmalarda yumrunun tamamı gal halini alabilir. Şiddetli enfeksiyonlar, yumru oluşumunu önlemek suretiyle patates üretimini tahrip etmektedir. Hastalık önemli derecede ürün kayıplarına neden olur, hasta yumrular ya tarlada veya depoda çürür.

• Nadir olarak yaprak ve çiçek enfekte olabilse de hastalanmış patates bitkilerinin yeşil aksamında hiçbir değişiklik görülmez, tıpkı sağlam bitki görünümünde olur ve zarar hasada kadar saklı kalır. Ancak bazen bitki susuz kalmış gibi canlılıkta bir azalma olabilir.

• Hastalık etmeni toprakta çok uzun yıllar canlılığını koruyabilmesi nedeniyle, bulaşık tarlada çok uzun yıllar patates üretimi yapılamamaktadır. Bu gibi alanlar ihraç amaçlı bitki üretiminde ve her türlü üretim materyali yetiştirmek amacıyla kullanılamaz. PATATES SİĞİL HASTALIĞIN GÖRÜLDÜĞÜ BİTKİLER

• Kültür bitkisi konukçusu patatestir. Domates ve Solanaceae familyasına bağlı diğer bitkiler ve yabani Solanum türleri etmen tarafından hastalandırılabilirler. PATATES SİĞİL HASTALIĞI MÜCADELE YÖNTEMLERİ

• Kimyasal mücadelesi tavsiye edilmediğinden, etmenin yayılmasını önlemek için mutlaka karantina önlemleri uygulanmalıdır. PATATES SİĞİL HASTALIĞI KARANTİNA ÖNLEMLERİ

• Tarlada tek bir bitkide hastalık tespit edilmesi halinde, o tarla bulaşık olarak kabul edilir. Bulaşık olduğu belirlenen tarlalarda patates üretimi ve her türlü üretim materyali (fide, fidan gibi) ve şeker pancarı, soğan vb. gibi toprak taşıyabilecek bitkiler yetiştirilmemelidir.

• Bulaşık tarlalardan elde edilen yumrular kesinlikle tohumluk, sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmamalı, yakılarak, kaynatılarak (> 80°Csuda) veya bulunduğu tarlada derin çukurlara gömülerek imha edilmelidir.

• Bulaşık tarlada kalan yeşil aksam ve yumru artıkları da yakılarak imha edilmelidir.

• Tarla kenarındaki Solanum türlerine ait yabancı otlar temizlenmelidir.

• Üreticilerin bulaşık tarlada kullandıkları tarla işleme, çapalama ve hasat sırasında kullandıkları her türlü araç ve gereç ile hayvanların ayaklarına ve hasat ettikleri ürünün üzerine yapışan toprakların tarla dışına çıkartılması, temiz alanların bulaşmasına neden olacağından, bunu önleyici tedbirler alınmalıdır.

• Bulaşık tarlalarda kullanılan her türlü araç ve gereç %5’lik çamaşır suyu (NaOCl) ile dezenfekte edilmelidir.

• Bulaşık tarlaların etrafındaki alanların koruma altına alınması ve bu alanlarda patates üretimi yapılacaksa, etmenin ırklarına dayanıklı olduğu resmi olarak testlenmiş olan patates çeşitleri yetiştirilmelidir.

• Bulaşık yumrularla beslenen hayvanlarda, patojen hayvan bağırsaklarında da canlılığını sürdürebildiği ve hayvan dışkısı ile de yayılabileceğinden, hastalıklı yumrular çiğ olarak hayvan yemi olarak kullanılmamalıdır.

KÜLTÜREL ÖNLEMLER

• Patates üretiminde sertifikalı tohumluk kullanılmalı

• Hastalık gübre ile de taşınabildiğinden, çiftlik gübresi güvenilir yerden temin edilmeli

• Tarlada kullanmak amacı ile hastalıkla bulaşık yerlerden tarla alet ve ekipman mutlaka çok iyi bir şekilde çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.

• Gövde ve kök boğazı üzerinde kırmızımsı-kahverengi, çökük yaralar meydana gelir.

• Çıkış döneminde çökertene sebep olabilir, daha ileri dönemlerde solgunluk ve kurumalara neden olur.

• Yumru üzerinde siyah yada kahverenginde yüzeysel kahverengi sert siğil şeklinde gelişir.

• Siğiller düzensiz, yüzeysel, sert ve toprak kümelerine benzer ve yumru üzerinde düzensiz şekilde bulunurlar. Bazen yumrunun tamamını kaplayabilirler.

• Yumru üzerindeki siğilerin büyüklüğü toplu iğne başı büyüklüğünden yarım bezelye büyüklüğüne kadar oluşabilir. Yumru yıkandığında toprak uzaklaştığı yumru üzerinden uzaklaştığı halde siğiller kalır. Patates siyah siğil hastalığın görüldüğü bitkiler

• Patates PATATES SİYAH SİĞİL MÜCADELE YÖNTEMLERİ

Kültürel Önlemler

• Temiz ve sertifikalı tohum kullanılmalı

• Dikim öncesi belirti gösteren yumrular ayrılır.

• Islak toprağa dikim yapmaktan kaçınılmalıdır.

• Tohumluk iyi filizlendirilmelidir.

• Bu hastalığa Patates yaprak kıvrılma virüsü (PLRV) yol açmaktadır.

• Etmen tohumluk yumrularla ya da hastalıklı bitkilerde beslenen yaprak bitleri tarafından sağlıklı bitkilere bulaştırılır.

• Hastalığın bulunması ve patates alanlarında salgın yapması yaprak bitlerinin popülasyonuna bağlıdır.

• Bu virüs mekanik olarak taşınmaz. Hastalık Türkiye’de patates yetiştirilen her yerde görülmektedir. PATATES YAPRAK KIVRILMA VIRÜSÜ HASTALIĞIN BELİRTİLERİ

• İlk belirtiler bitkinin genç tepe yapraklarında görülür. Genç yapraklar sararır, yukarı doğru ve külah şeklinde içe kıvrılır.

• Alt yapraklar ise daha sonra kıvrılır, sararır ve pembeleşir. Böyle yapraklarda renk değişir.

• İleri dönemlerde alt yapraklar ölür, üst yapraklar ise kloroz (sararma) durumu devam eder.

• Hastalıklı bitkiler genellikle cüce kalır ve yukarıya doğru kalkarlar.

• Daha ileri enfeksiyonlarda ise, hastalıklı bitki sağlam bitkilerden daha küçüktür. Yaşlı yapraklar kıvrılır, alt yapraklar dik ve deri gibi kalınlaşmış ve sertleşmiştir. Böyle yapraklar ele alındığında bir hışırtı ile kırılır. Bazı çeşitlerde yapraklarda nekrozlar görülebilir.

• Bazı çeşitlerin yumrularında ağ nekrozlarına ve yumrunun gövde ile birleştiği yerde kahverengileşmeye yol açar. Bu da kaliteyi ciddi olarak düşürür. Ağ nekrozu hasatta hafif olarak görülmekle birlikte, depolama süresince daha da belirginleşir.

• Hastalıklı yumrudan meydana gelen bitkiler çok az yumru bağlar. Özellikle ikinci enfeksiyonlarda yumru üretimi %90’a varan oranda azalır.